بانک ژن قومیت‌های ایرانی تهیه می‌شود | متخصصان ایرانی به دنبال توسعه درمان ژنتیکی
استفاده از فارماکوژنتیک همین حالا هم در درمان سرطان‌ها در کشور انجام می‌شود اما کاربردش تنها در درمان‌های سرطان نیست و برای انواع بیماری‌های ژنتیکی از قبیل بیماری‌های پوست، قلبی عروقی، بیماری‌های گوارشی، کودکان، غدد و متابولیسم و بیماری‌های مغز و اعصاب و… هم می‌توان از آن بهره برد.
به گزارش همشهری آنلاین، پروفسور داریوش فرهود، پدر علم ژنتیک ایران و رئیس نخستین کنگره بین‌المللی فارماکوژنتیک با بیان این‌که علم فارماکوژنتیک (شخصی‌سازی درمان) به‌معنای درمان موثرتر، کم‌هزینه و با طول عمر بیشتر بیمار بر پایه ژن‌درمانی است، گفت: پزشکی فردمحور یا شخصی‌سازی درمان به‌معنای سرمایه‌گذاری در حوزه پیشگیری و درمان است. با فراگیر شدن این علم، تحولی در درمان ایجاد می‌شود و بیمار، سیستم بهداشت و درمان و نظام سلامت سود می‌برند. بیماران با این شیوه درمانی افزون‌بر نتایج مطلوب، احساس رضایت بیشتری هم دارند.
او با بیان این‌که در حال‌حاضر به کمک آزمایش‌ها و نتایج آن، درمان از حیطه آزمون و خطا خارج و هدفمند شده است، ادامه داد: در فارماکوژنتیک هم، درمان برپایه ژنتیک بیماری هدفمندتر است و به‌عبارتی پیش از این هم، درمان‌ها تا حدودی فردمحور بوده اما با علم فارماکوژنتیک درمان‌ها به‌طور سیستماتیک و سازماندهی‌شده شخصی‌سازی می‌شود. چنان‌چه از داروی مؤثر بر درمان بیماری در فردی مطلع نباشیم پزشک ناگزیر است در ابتدا دارویی به فرد بدهد و در صورت مؤثر نبودن، دارو را تغییر دهد اما مشخص نیست که آیا این داروها در داخل بدن فرد بیمار اینتراکشن دارویی دارند یا خیر؟ حال آن‌که با استفاده ازعلم فارماکوژنتیک، درمان با عوارض جانبی کمتر و اثربخشی بیشتری انجام می‌شود.
۴ گروه بیماری هزینه نظام سلامت را می‌بلعند
فرهود با بیان این‌که ۴ گروه بیماری سبب افزایش معلولیت‌ها، بیماری‌ها و صرف هزینه‌های هنگفت برای فرد و کشور می‌شود، عنوان کرد: این ۴ گروه بیماری شامل بیماری‌های قلب و عروق، انواع سرطان‌ها، بیماری‌های متابولیک، و اعصاب و روان است که در ابتلا به همه این بیماری‌ها ژن نقش دارد. در نظر بگیرید فردی مبتلا به سرطان است، شیمی‌درمانی آغاز می‌شود بیمار برای یک تا ۲ سال احساس بهبودی نسبی می‌کند اما بعد از مدتی دوباره علایم و تظاهرات بیماری برمی‌گردد، درمان از سر گرفته می‌شود. اما حتی پس از فروکش موقت و مجدد بیماری پس از چندی بیماری دوباره شعله‌ور می‌شود در آن زمان سرطان به کل بدن متاستاز داده است، اما روند درمان سرطان با فارماکوژنتیک بسیار مناسب‌تر و موثرتر است.
این متخصص با بیان این‌که هم‌اکنون به کمک دستگاه NGS نمونه بافت سرطانی به‌همراه نمونه خون برای تعیین ژن بیماری مورد آزمایش قرار گرفته و در سیستم دیگری داروی اثربخش با طول عمر بیشتر برای بیمار به وی تجویز می‌شود، تاکید کرد: هم‌اکنون ۵۰ درصد بیماران سرطانی تحت آزمون و خطا درمان و منجر به گسترش سرطان در بدن (متاستاز) می‌شود این در حالی است که با فارماکوژنتیک درمان تا ۹۰ درصد اثربخش است.
بانک اطلاعاتی برای قومیت‌ها
پدر علم ژنتیک ایران، با اشاره به تنوع ژنتیکی قومیت‌ها در کشور گفت: هر قومیتی ژنتیک خاص خود را دارد. به‌عنوان مثال واریانت‌های ژنی موجود در کردستان متفاوت از سیستان و بلوچستان است از این‌رو بر آن شدیم تا بانک اطلاعاتی از ژن‌های قومیت‌های مختلف ایرانی را تهیه کنیم.
فرهود، با بیان این‌که در کشورهای منطقه، ایران کشوری پیشرو درعلم فارماکوژنتیک است اما با کمبود برخی تجهیزات کاربردی در این علم روبروست، بیان کرد: امیدواریم با افزایش آگاهی در مورد این علم و کاربردهای گسترده آن در حوزه درمان مؤثر، مسئولان تلاش بیشتری برای رفع نواقص تجهیزات و مواد آزمایشگاهی کنند.
او با اشاره به سرعت پیشرفت علم ژنتیک در دنیا بر ضرورت آشنایی پزشکان با این علم، وجود آزمایشگاه‌های تشخیصی مجهز و صنعت داروسازی قوی برای بهره‌مندی بیماران و سیستم بهداشت و درمان کشور تاکید کرد و گفت: استفاده از این روش، درمانی مؤثر، با هزینه کمتر بوده و طول عمر بیمار بیشتر می‌شود.
کارآیی فارماکوژنتیک در درمان سرطان‌ها
دکتر علیرضا بیگلری، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، و دبیر علمی نخستین کنگره بین المللی فارماکوژنتیک هم با بیان این‌که آزمایشگاه‌های ژنتیک خوبی اما نه کافی در ایران وجود دارد، گفت: البته برای استفاده از این علم صعنت داروسازی کشور هم باید وارد این مقوله و هم‌زمان با افزایش دانش ژنتیک و تجهیز آزمایشگاه‌ها این صنعت هم به‌روز شود تا الگوی درمانی بیماران موثرتر، کارآمدتر و هزینه‌اثربخش‌تر باشد.
او با بیان این‌که استفاده از این علم به اقتصاد سلامت کشور هم کمک می‌کند، ادامه داد: هم‌اکنون استفاده از فارماکوژنتیک در درمان سرطان‌ها در کشور کاربرد دارد و این رشته در درمان فردمحور سرطان جای خود را باز کرده است. البته کاربرد فارماکوژنتیک تنها در درمان‌های سرطان نیست و برای انواع بیماری‌های ژنتیکی از قبیل بیماری‌های پوست، قلبی عروقی، بیماری‌های گوارشی، کودکان، غدد و متابولیسم و بیماری‌های مغز و اعصاب و … کاربرد دارد.
بیگلری، با تأکید مجدد بر این‌که باید صنعت داروسازی کشور سهم خود را در این شیوه درمانی مشخص و تقویت کند، گفت: در ایران قومیت‌های متعدد با تنوع ژنتیکی زندگی می‌کنند اما این شیوه درمانی بر روی تنوع ژنتیکی افراد تأکید دارد. به‌عنوان مثال می‌توان گفت تنوع ژنتیکی اعضای یک خانواده از صفر تا ۱۰۰ متغیر است از این‌رو فارماکوژنتیک به‌معنای کار بر روی ژنتیک افراد (درمان فردمحور) است.
پیوند مراقبت‌های بهداشتی با هوش مصنوعی
دکتر امیرحسین تکیان، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران و رئیس پنل سیاستگذاری و اقتصاد سلامت فارماکوژنتیک هم با بیان این‌که سیاستگذاری نظام سلامت باید فارماکوژنتیک را در ساختار خود قرار دهد، عنوان کرد: در نظام سلامت کشور باید الگوریتم و گایدلاینی خاص برای آن تعریف شود. براساس اصل ۲۹ قانون اساسی کشور موظف است به سلامت افراد اهمیت دهد و باید این تکنولوژی سراسری شود تا میزان امید به زندگی افزایش پیدا کند و با بحث استفاده از علم ژنتیک، هوش مصنوعی و دیگر فناوری‌ها امکان رسیدن عدالت در سلامت را محقق کنند.
گفتنی است اولین کنگره فارماکوژنتیک ایران ۱۶ تا ۱۸ آبان ۱۴۰۳ به‌صورت حضوری در سالن همایش‌های رازی دانشگاه علوم پزشکی ایران، با حضور پزشکان، داروسازان و آزمایشگاهیان برگزار می‌شود.
