قلعه فلک الافلاک خرم آباد؛ دژی به عظمت قوم لر

مجله بست خدمات گردشگری – قلعه فلک الافلاک یادگاری از دوران ساسانیان بر روی تپه ای باستانی در مرکز شهر خرم آباد مرکز استان لرستان قرار دارد. این قلعه یکی از معدود آثار باستانی است که در مرکز شهر خرم آباد واقع شده است. خوشبختانه این قلعه منحصر به فرد در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. قلعه فلک الافلاک با جلوه ای باشکوه و زیبا از خشت، سنگ، آجر، گچ و آهک به عنوان یک شاهکار معماری در جهان شناخته می شود. با توجه به قدمت قلعه باید اعتراف کرد که این قلعه باستانی به قدری از عمر خود باقی مانده است که امروزه یکی از اصلی ترین جاذبه های گردشگری و باستانی کشور به شمار می رود.

ویژگی های ساختاری قلعه فلک الافلاک

قلعه فلک افلاک بر روی تپه ای در ارتفاع 23 متری از سطح شهر خرم آباد قرار دارد، بنابراین این قلعه شهر را به طور کامل تحت کنترل دارد. مساحت کل قلعه 5300 متر مربع است. به دلیل وجود هشت برج در اطراف قلعه، شکل کلی آن هشت ضلعی نامنظم با دیوارهایی به ارتفاع 5 متر است. قلعه فلک الافلاک از ضلع شمالی به خیابان قلعه فلک الافلاک و از ضلع شرقی و جنوب غربی به رودخانه و از سمت غربی به خیابان دروازه برجی و محله آن محدود می شود. این قلعه در طول تاریخ شاهد تغییرات زیادی بوده است به عنوان مثال در گذشته قلعه فلک الافلاک تنها یک حیاط داشته است. اما با تغییراتی که در قلعه ایجاد شد و ایجاد اتاق‌هایی در اطراف حیاط اصلی، امروزه شاهد دو حیاط در قلعه هستیم.

در طبقه اول هشت اتاق با ابعاد بیش از 22.5 در 31 متر وجود دارد. در ضلع شمالی این صحن حمامی وجود دارد که تا همین اواخر مورد استفاده بوده و بقایای آن همچنان نمایان است. نزدیک حمام، در ضلع شمال شرقی صحن اول، چاه آب قدیمی به عمق 40 متر حفر شد تا آب مورد نیاز قلعه و حمام را تامین کند. امروز هم در این چاه آب وجود دارد. پس از عبور از راهرویی به طول 22 متر وارد حیاط دوم به ابعاد 12*29 متر می شویم که 16 اتاق آن را احاطه کرده است. امروزه در طبقه دوم موزه مردم شناسی قرار دارد. شایان ذکر است که دو حیاط قلعه از چهار طرف توسط چهار برج احاطه شده است. در زیر قلعه چشمه آبی بزرگی به نام چشمه گلسان وجود دارد که از دامنه های شمالی تپه سرچشمه می گیرد.

تاریخچه قلعه فلک الفلک

قلعه فلک الافلاک در طول تاریخ به نام های قلعه شاپور، قلعه خرم آباد، کاخ اتابکان، دوازده برج و در نهایت به قلعه فلک الافلاک معروف بوده است. اما تاکنون هیچ سند معتبری در مورد تاریخچه این قلعه یافت نشده است. اما طبق تحقیقات انجام شده توسط کارشناسان مربوطه به نظر می رسد که بنای اولیه این قلعه در دوره ساسانیان شاپور اول و در قرن سوم میلادی در کنار شهر باستانی شاپور خشاط ساخته شده است. قلعه فلک الافلاک در ابتدا با بنای آجری دو طبقه با دوازده برج ساخته شد که تنها دو برج در شمال غربی و جنوب شرقی ارگ باقی مانده است. اما این قلعه در طول تاریخ شاهد تحولات بسیاری بوده است و با گذشت زمان به خصوص در دوران صفویه و قاجاریه قسمت هایی به آن اضافه شد. در متون تاریخی می توان قلعه را با ویژگی های قلعه فلک الافلاک در دوران صفویه با نام قلعه شاپور سازگار دانست.

آنچه در متون تاریخی به آن توجه داریم، بازسازی قلعه در قرن چهارم است. در این زمان به دلیل قرار گرفتن قلعه در ارتفاع، فلک الافلاک در زمان بوردین الحسنویه به یک موقعیت استراتژیک تبدیل شد. این قلعه در دوران آل بویه مانند سایر اعصار مورد توجه بسیاری قرار گرفت. جالب است بدانید که قلعه فلک الافلاک در زمان بدر به عنوان خزانه استفاده می شده است. در قرن ششم هجری قمری با احداث شهر جدید بر خرابه‌های شهر «شاپور خصوت» – خرم آباد کنونی – ارگ در مرکز شهر قرار گرفت. ارگ در زمان قاجار محل سکونت حاکمان لرستان و در زمان پهلوی به عنوان پادگان نظامی و زندان سیاسی بوده است. بنابراین فلک الافلاک علاوه بر تغییرات ظاهری، تغییراتی را در کاربر نیز به خود دیده است. در حال حاضر پس از مرمت هایی که روی آن انجام شده، کاربری قلعه فلک الافلاک به یک مکان گردشگری قدیمی که شامل دو موزه مردم شناسی و باستان شناسی است تغییر یافته است. بنابراین با اشاره به این قلعه بسیار زیبا می توانید آثار ارزشمندی را که از نیاکان لیر به جا مانده است مشاهده کنید.

موزه مردم شناسی

در موزه مردم شناسی می توانید انواع لباس های باستانی، آداب و رسوم باستانی، آثار فرهنگی و زندگی محلی منطقه لرستان را در قالب گالری عکس، مدل های زنان و مردان بادیه نشین و روستایی، سالن موسیقی، سالن شکار مشاهده کنید. تالار نان پزی، تالار منسوجات محلی، تالار صنایع دستی و ظروف و سالن تئاتر، تالار عروسی و عزاداری. همچنین سنگ قبرهای جالب به جا مانده از گذشته در این موزه به نمایش گذاشته شده است که در نوع خود می تواند جالب باشد.

موزه باستان شناسی

در موزه باستان شناسی بیشتر آثار و آثار کشف شده در استان لرستان از جمله ظروف مفرغی، سفالی و سنگی با قدمت هزاران سال قبل از میلاد مسیح را می توانید ببینید. بسیاری از آثار به نمایش درآمده در این موزه مربوط به دوران هخامنشیان است که با دیدن این آثار می توانید با فرهنگ و تمدن هزاران سال پیش لرستان آشنا شوید. خوشبختانه تقاضا برای قلعه فلک الافلاک در ایام تعطیلات به ویژه ایام عید بسیار زیاد است و علاقه مسئولان به این قلعه باعث شده مردم در سراسر کشور با بخش بزرگی از تاریخ و فرهنگ کشور آشنا شوند. . مردم لرستان.

ورود به قلعه فلک الافلاک

برای بازدید از این قلعه باستانی و بسیار زیبا باید به مرکز استان لرستان، شهر خرم آباد سفر کنید. با ورود به شهر به راحتی می توانید این قلعه را بر فراز تپه ای در وسط شهر مشاهده کنید. قلعه فلک الافلاک در تمام طول سال به روی عموم باز است، اما بهترین زمان برای بازدید از این قلعه است. تعطیلات نوروز و تابستان.