کاخ سعدآباد؛ بزرگترین کاخ تهران
مجله بست خدمات گردشگری – کاخ سعد آباد در دامنه تپه های توچال و دره حاصلخیز دربند تهران واقع شده و حدود صد و ده هکتار وسعت دارد. مجموعه فرهنگی تاریخی سعد آباد از شمال به رشته کوه های البرز، از شرق با گلابدری، از غرب با والنجک و از جنوب با تجریش همجوار است. این مجموعه با 18 کاخ بزرگ و کوچک مربوط به دوره‌های قاجار و پهلوی و هشت ورودی و همچنین جنگل‌های طبیعی، فواره‌ها، کانال‌ها، باغ‌ها، گلخانه‌ها و خیابان‌ها، یکی از بزرگترین و مهم‌ترین مجموعه‌های موزه ایران و تهران است. .
تاریخچه کاخ سعدآباد
پس از کودتای 1299 شمسی، در محوطه ای جدید و اضافه شدن باغ های مختلف، به ییلاق رضاخان، کاخ ها و کیوسک ها به مناسبت ها و نیازهای مختلف پراکنده در این منطقه پوشیده از درختان کهنسال، ساپیدر و سرو اختصاص یافت. در فاصله ای از بقایای بناهای قاجار به چهارده کاخ بزرگ و کوچک رسید که هر کدام سبک و سبک معماری خاص خود را دارند.
حاج آقا رضا رفیع در خاطرات خود می نویسد: «سعدآباد را از ابوالفتح سردار اعظم – پسر بنی اعظمی خواهر ظل السلطان به چهارصد هزار تومان با انگشتر حاج آقا نورا… و برای رضا سوسیس خریدم. خان سردار.» “سیبی.”
سعدآبادی که در آن زمان خریدم آنقدرها هم بزرگ نبود و مساحت آن هشت هزار متر مربع در حاشیه رودخانه با کاخ فعلی ملکه مادر بود. البته بعد از خرید سعدآباد از سردار اعظم تپه علی خان ولی را از پدر سرتیپ ولی به قیمت هفت هزار تومان خریدم و این تپه همان تپه ای است که رضاخان کاخ شاهوند و ام شاهپور عبدالرضا (عصمت دلچاهی) را بر روی آن ساخته است. در آن قصر نشسته بود
از جمله باغ‌هایی که زمین‌های آن به سعدآباد تبدیل شد، باغ آقا محمد جواد گنجه‌ای جزء جعفرآباد، مقدار زیادی از باغ امام جمعه در باغ سعدآباد و خانه‌های جنوبی سعدآباد مربوط به دوره قاجاریه است. از ناصرالدوله خریداری شد و در دوره پهلوی اول به عنوان پادگان در سعدآباد و سپس باغ های دیگر اطراف سعدآباد از جمله باغ های سالار جنگ، سپهبد امان میرزا، مستوفی المملوک، شکرا، قوام مورد استفاده قرار گرفت. al. – الدوله و حمدم السلطنه خواهر المصطفی و محمود بدر خریداری شد و جزء سعدآباد شد. رضاخان در آن زمان در میان چنارهای سعدآباد چادر درست می کرد و زیر آن گاهی اوقات پذیرایی می کرد.
در زمان پهلوی اول تمام باغ سعدآباد از رودخانه دربند مشروب می شد و از آنجایی که آب این رودخانه برای آبیاری سعدآباد کافی نبود، از دوازده ردیف قنوات قدیمی و نوساز استفاده می شد.
هجده کاخ کوچک و بزرگ از دوره قاجار و پهلوی در سعدآباد وجود دارد:
- کاخ احمد شاهی (ملک خواهران بسته بندی).
- کاخ شهوند (کاخ موزه سبز فعلی).
- کاخ سفید (موزه کاخ ملت).
- کاخ خصوصی (موزه تاریخ طبیعی سابق که در حال حاضر زیر نظر بنیاد ریاست جمهوری است).
- کاخ سیاه موزه هنرهای زیبای فعلی است.
- کاخ شمس (موزه مردم شناسی).
- کاخ اشرف (موزه ظروف و مصنوعات).
- کاخ غلامرضا (ساختمان یادداشت 36).
- کاخ ملکه مادر (ساختمان جمهوری).
- کاخ احمد رضا (در اختیار بنیاد).
- ساختمان عبدالرضا (امور اداری سعدآباد).
- کاخ بهمن پهلوی بن غلامرضا (ساختمان یونسکو).
- شهرام بن قصر الاشراف (موزه نظامی).
- کاخ فریده دیبا (موزه آفرینش های هنری)
- کاخ قدیمی ولیعهد رضا پهلوی (موزه بهزاد).
- کاخ جدید ولیعهد رضا پهلوی (موزه تدفین سابق و در اختیار بنیاد)
- کاخ فرحناز و علی رضا پسران محمدرضا شاه (موزه خوشنویسی میرعماد).
- کاخ لیلا (موزه آباکار)
علاوه بر کاخ های یاد شده و چندین بنای باستانی دیگر، امکانات و امکانات دیگری مانند: سالن های مرغ و دام، گلخانه های مختلف، استخرهای مختلف، چشمه های سرحا، زمین تنیس، سالن های بولینگ، سینما و سالن آمفی تئاتر روباز وجود دارد مجتمع 110 هکتار وجود دارد. در اینجا نگاهی می اندازیم به دو موزه مهم کاخ سعدآباد.
موزه ظروف سلطنتی (موزه ظروف، کاخ اشرف پهلوی)
موزه سفال در کاخ سعدآباد در شرق مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد واقع شده است. این بنا به مساحت 2600 متر مربع توسط رضا شاه توسط معمار فرمانفرمائیان با زیر بنای 1800 متر مربع و در دو طبقه بین سالهای 1315-1318 ساخته شده است. نمای بیرونی بنا از سنگ تیشا ساخته شد و در سال 1350 به دستور اشرف پهلوی بازسازی و گسترش یافت و سپس نما با سنگ مرمر سفید پوشانده شد.
در حال حاضر 503 قطعه ظروف و اشیای تیزانیایی در 5 سالن و 2 طبقه به نمایش گذاشته شده است. ظروف مذکور به 4 دسته تقسیم می شوند: ظروف قاجاری، اول پهلوی، دوم پهلوی و ظروفی که در شرایط و مناسبت های مختلف به محمدرضا، فرح و رضا پهلوی اهدا شده است.
موزه آب
آب انبار سعدآباد در جنوب شرقی کاخ سبز و در غرب ساختمان جشن های ریاست جمهوری ساخته شد. قدمت ساختمان موزه به دوران قاجار و پهلوی می رسد و از دو قسمت اصلی و فرعی تشکیل شده است.
بخش فرعی این ساختمان دفتر شخصی محمدرضا پهلوی بود که در زمان پهلوی دوم ساخته شد و برای پذیرایی از مقامات دربار و مراجعین شاه استفاده می شد. در این موزه اسناد و مدارک مربوط به آب (مانند دفترچه یادداشت و تقدیم نامه های مراب)، ابزار و تجهیزات مربوط به آب (مانند لیوان آب، ساعت آب، ابزار حفاری چاه و کانال آب)، مجسمه های مختلف هیدرولوژیست ها و مجسمه ها وجود دارد. از مراب نگهداری می شوند.
آب انبار سعدآباد حدود 2670 متر مربع مساحت دارد و از 3 قسمت تشکیل شده است. ساختمان فرعی به مساحت 70 متر مربع. فضای باز 2400 متر مربع; این موزه دارای 4 گالری در ساختمان اصلی و 1 گالری در ساختمان جانبی است.
