مسجد جمعه اصفهان؛ قدیمی‌ترین بنای مذهبی کشور

مجله بست خدمات گردشگری – مهم‌ترین اثر تاریخی ایران از دوران سلجوقی تا به امروز که طیفی از سبک‌های مختلف معماری پس از اسلام را در بر می‌گیرد، مسجد جمعه است. از آنجایی که این بنای باشکوه حامل خاطراتی از سبک های مختلف معماری در دوره های مختلف تاریخی است، مرجع بسیار خوبی برای بررسی تحولات معماری در چهارده قرن اخیر ایران به شمار می رود. این یک ساختمان فوق العاده در شهر است اصفهانخیابان القیام در 100 متری خیابان علامه مجلسی در سمت چپ واقع شده است. مصلی جمعه اصفهان در سی و ششمین نشست یونسکو در این مقوله میراث جهانی یونسکو ثبت شده است

نقاشی قدیمی از مسجد جمعه اصفهان

تاریخچه مسجد جمعه اصفهان

مسجد اول بنای بزرگی است که توسط اعراب قبیله تیران (تیرون) در قرن دوم هجری ساخته شده است. مسجد در عصر عباسیان تماماً از آجر ساخته شد و در سال 226 هجری قمری ساخته شد. در زمان خلافت معتصم عباسی بازسازی شد، سپس ابوعلی بن رستم در زمان خلافت المقتدر آن را گسترش داد.

در دوره آل بویه مسجد توسط ابوالقاسم اسماعیل بن عباد در سال 326-385 هجری قمری ساخته شد. کاخ دو پادشاه آل بویه بازسازی شد و از حیاط مسجد امتداد یافت. اما قدیمی‌ترین تاریخی که تاکنون از داخل خود مسجد کشف شده، مربوط به گنبد شمالی مسجد است، یعنی گنبد تاج شاه یا گنبد خاکی کتیبه‌ای به تاریخ ۴۸۱ هجری قمری ۱۰۸۸-۱۰۸۹م. گنبد جنوبی گنبد نظام الملک که بر روی محراب اصلی قرار دارد، تاریخی در دست نیست، اما نام حاکمی که در زمان او این گنبد ساخته شده، به وضوح قابل مشاهده است.

آجرکاری مسجد جمعه اصفهان

معماری مسجد جمعه اصفهان

مسجد جمعه اصفهان با پلان چهار ایوانی ساخته شده است و از آنجایی که ابداعات هنری و معماری 15 قرن دوران اسلامی را در خود جای داده است، امروزه یکی از شناخته شده ترین آثار جهان به شمار می رود. بر اساس منابع مختلف مشخص می شود که مسجد جامی به مرور زمان بر اثر آتش سوزی ها، جنگ ها و ناآرامی ها در ادوار مختلف آسیب های قابل توجهی دیده است و بازسازی و مرمت شده است. مسجد ورودی های زیادی دارد که هر یک فضای مسجد را به بخش هایی از بافت اطراف پیوند می دهد. مسیرها و خطوط اطراف مسجد نشان دهنده ارتباط گسترده مسجد با بافت قدیمی شهر است.

چهار رواق اطراف میدان را از ویژگی‌های سبک مسجدسازی ایرانی می‌دانند که پس از ساخت به مساجد دیگر گسترش یافت. این رواق‌ها که در جنوب صفا صاحب، در شمال صفا درویش، در غرب صفا استاد و در شرق صفا زازیب نامیده می‌شوند، یکی از جالب‌ترین فنون معماری ایرانی را با تزیینات و کاربردهای مقرنس خود بیان می‌کنند. از محل کار طراحی داخلی حیاط و کاشی کاری مسجد به قرن نهم باز می گردد و مناره ها نیز به احتمال زیاد مربوط به همان زمان هستند.

محراب محله یهودی نشین در مسجد جمعه اصفهان

محراب گتو

در شمال رواق، صحن کوچکی وجود دارد که حاوی زیباترین محراب گچی در مسجد است. هنر ایرانی زیباست نام سلطان محمد خدابندی ایلخان که قبل از اسلام آوردن لقب گتو را یدک می کشید و پس از مسلمان شدن خود را خدابندی می خواند و وزیر او دانشمند محمد ساوی بود. سال ساخت آن ۷۱۰ هجری قمری بوده است.

نمونه کاشی کاری مصلی جمعه اصفهان

سنجاب های مسجد جمعه اصفهان

در مسجد جامع اصفهان چهار سنجاب وجود دارد.

نمای داخلی حیاط مسجد

نمایش مجله بست

هنگام بازدید از این مسجد حتما از محراب گتو دیدن کنید زیرا در بین همه این هنرها گچ بری محراب گتو به عنوان یکی از برجسته ترین گچ بری های ایران مورد استفاده قرار می گیرد. علاوه بر این، اگر به گنبدهای این مسجد دقت کنید، متوجه تنوع آجرهای چیده شده در هر گنبد خواهید شد که نشان از خلاقیت و هنر معماران اصفهانی دارد.

منابع: ویکی پدیا، تسنیم، کجارو