واکسن سرطان ریه چه زمانی به ایران می رسد؟

همشهری آنلاین – آرش نهاوندی: آمار ابتلا به سرطان ریه اما در مناطق شمال غربی و غرب کشور بالا است. براساس داده‌ها، میزان بروز مرگ و میر ناشی از سرطان‌های نای، برونش و ریه در ایران از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۹ در مردان و همچنین میزان بروز و مرگ و میر ناشی از این سرطان‌ها در زنان به طور کلی در حال افزایش است.نرخ رو به افزایش سرطان ریه در ایران و جهان سبب شده تا هرگونه رهیافت جدید در درمان این بیماری با حساسیت بالاتری دنبال شود. بر اساس آخرین خبرها، آزمایش بالینی نخستین واکسن سرطان ریه در هفت کشور جهان آغاز شده و اولین بیمار در بریتانیا دز تزریقی این واکسن را دریافت کرده است. این واکسن که «بی‌ان‌تی ۱۱۶» نام دارد و شرکت «بیواِن‌تِک» آن را ساخته، برای از بین بردن شایع‌ترین شکل سرطان ریه طراحی شده و از عود کردن آن جلوگیری می‌کند.

جانوش راچ، بیمار ۶۷ ساله مبتلا به سرطان ریه اولین فردی است که این واکسن پیشگامانه را در بریتانیا دریافت کرده است. او بخشی از یک کارآزمایی بالینی است که در چندین کشور در حال انجام است.این ایمنی‌درمانی آزمایشی سرطان برای درمان سرطان ریه سلول غیر کوچک(NSCLC) طراحی شده است که شایع‌ترین نوع سرطان ریه است.

این واکسن از «آران‌ای» پیام‌رسان استفاده می‌کند تا سیستم ایمنی بیمار را در معرض نشانگرهای تومور مرتبط با «ان اس سی ال سی» قرار دهد. این کار به سیستم ایمنی اجازه می‌دهد تا سلول‌های سرطانی حامل این نشانگرها را شناسایی و به آن‌ها حمله کند.

دکتر منوچهر احمدی، متخصص تکنولوژی پرتودرمانی و رادیو تراپی درباره واکسن‌ها و داروهای نوظهور مبتنی بر ایمنی تراپی و اینکه آیا در ایران به همشهری آنلاین گفت: واکسن‌های زیادی در درمان سرطان مؤثر هستند از جمله همین واکسنی که اکنون نیز در حال گذراندن مراحل آزمایش بالینی است. البته همه این واکسن‌ها بیشتر در مرحله تحقیقاتی و آزمایشی قرار دارند. طبق تئوری‌هایی که در نتیجه آن‌ها اقدام به ساخت چنین واکسن‌هایی شده می‌توان امیدوار به درمان سرطان ریه از طریق ایجاد ایمنی در بدن بود، اما هنوز به طور عملی آزمایش‌های گسترده‌ای در سطح دنیا انجام نشده که بتوانیم نتایج آن را به صورت ملموس ببینیم. به جز این واکسنی که عنوان کردید هنوز خیلی از واکسن‌های اینچنینی به مرحله آزمایش بالینی نرسیده‌اند اما از تئوریک این مساله عنوان شده که این واکسن‌ها می‌توانند در درمان سرطان موفق باشند.

او ادامه داد: اکنون بر اساس تحقیقات و آزمایش‌هایی که در دنیا در حال انجام است، تمام سعی و تلاش محققان و دانشمندان بر این است که واکسنی تولید کنند که تمام مراحلی که سیستم ایمنی بدن برای مقابله با سرطان طی می‌کند، انجام دهد. به عنوان مثال پادتن‌هایی که در بدن برای پیشگیری از سرطان تولید می‌شود را به صورت دارو یا واکسن‌هایی که همین کار را انجام می‌دهند در آورند. مکانیسم این واکسن‌ها به این صورت است که سیستم دفاعی بدن را در برابر سرطان و در اینجا سرطان ریه قوی می‌کند.

احمدی با بیان اینکه هدف جایگزینی این واکسن‌ها به جای داروهای شیمی درمانی است، افزود: داروهای شیمی درمانی دارای مواد سمی است که سلول‌های سرطانی که خیلی سریعتر از سایر سلول‌ها تکثیر می‌شوند و رشد پیدا می‌کنند از بین ببرند. این مواد سمی داروهای شیمی درمانی یک سری سلول‌های سالم دیگر را از بین می‌بردند و عوارض زیادی در بدن بیمار ایجاد می‌کردند. بنابراین امروزه تاکید بیشتر بر ایمنی تراپی است. خیلی از داروهایی هم که امروزه تولید می‌شوند و هر روز بر تعداد آن‌ها افزوده می‌شود کاری می‌کنند که سیستم ایمنی بدن علیه سلول‌های سرطانی تجهیز شود. تهیه واکسن سرطان ریه هم اقدامی است که در همین راستا انجام می‌گیرد.

این متخصص درباره راه‌های معمول درمان سرطان گفت: شیمی درمانی و رادیوتراپی به عنوان درمان‌های قدیمی‌تر سرطان عوارض خیلی زیادی دارند. رادیو تراپی اصولا یک نوع بمباران اتمی سازمان یافته و کنترل شده بدن است. شیمی درمانی اما شامل سمومی است که سلول‌های سرطانی و ناگزیر سایر سلول‌های سالم بدن را نیز هدف قرار می‌دهند. از همین رو این درمان‌ها عوارض زیادی دارند اما تجهیز سیستم ایمنی بدن با استفاده از الگوهایی که در خود بدن وجود دارد و کارهایی که سلول‌های محافظ بدن یعنی گلبول‌های سفید بدن که بخشی از سیتم ایمنی هستند، انجام می‌دهند، شیوه درمانی است که اکنون به شدت مورد توجه قرار گرفته و تمام سعی و تلاش بر این است که این روش برای درمان استفاده شود.

بیشتر بخوانید:

• درباره واکسن‌های شخصی‌سازی‌شده سرطان
• ۱۰ عادت غلط که مسبب بروز نیمی از سرطان‌هاست

احمدی درباره دلیل گرانی و کمتر در دسترس بودن این واکسن‌ها و داروهای جدید نیز گفت: واکسن‌ها و داروهای جدید روز به روز اثرات خود را بیشتر نشان می‌دهند و بیشتر در سطح دنیا کاربرد پیدا می‌کنند. اما به دلیل اینکه تحقیقات زیاد و سنگین با هزینه بالا روی آن‌ها انجام گرفته داروهای خیلی گرانقیمتی هستند، در نتیجه خیلی از مناطق دنیا مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.

او درباره استفاده از این داروها در کشورمان نیز گفت: در ایران هم تا حدی از این داروها استفاده می‌شود اما به دلیل گران بودن تا استفاده عمومی از این داروها راه درازی وجود دارد. صدها دارو و واکسن در حال ساخت است و ساخته شده که تعدادی از آن‌ها را ما نیز در ایران مورد استفاده قرار می‌دهیم. تعداد زیادی از این داروها نیز آنقدر گران هستند که اصولا به دلیل قیمت بالا به ایران وارد نمی‌شوند. البته این واکسن و تعداد زیادی از این محصولات بعد از فروش اولیه و چرخش در بازارهای کشورهای صنعتی و توسعه یافته به ایران هم خواهند رسید. بعضی از این داروهای ضد سرطان مبتنی بر ایمنی درمانی اکنون هم در ایران مورد استفاده قرار می‌گیرند و برخی هم در ایران بسته و بندی به بازار ارائه می‌شود. تصور می‌کنم ما هنوز فناوری لازم برای ساخت یک سری از این داروهای مبتنی بر ایمنی درمانی را نداشته باشیم. یک سری از این داروها با برچسب ساخت ایران نظیر پانیتوموماب یا پمبرولیزماب در بازار یافت می‌شوند.