معرفی صنایع دستی اصفهان – ستاره

مجله بست خدمات گردشگری – صنایع دستی اصفهان قرن هاست که به عنوان نماینده هنر اصیل مردم ایران در جهان معرفی شده است. بنابراین، اگر اصفهان را مهد صنایع دستی ایران توصیف کنیم، چیز زیادی نمی گوییم. چرا که ویژگی های فکری و روانی صنعتگران اصفهانی مانند ذوق، هنر، پشتکار و قناعت باعث شده است که صنایع دستی اصفهان نه تنها خریداران زیادی در کشورمان داشته باشد، بلکه مسافران، گردشگران و علاقه مندان خارجی نیز خواستار صنایع دستی اصفهان با ویژگی های خاص خود باشند. در این مطلب نگاهی انداختیم به مهم ترین صنایع دستی اصفهان.

1. خاتم کاری

یکی دیگر از صنایع دستی اصفهان خاتم کاری است. قدمت این هنر به دوران صفویه بازمی گردد. ابتدا مرکز واکسیناسیون شهر اصفهان بود. اما بعدها این هنر در شیراز رونق بیشتری یافت و امروز خاتم‌سازی شیرازی از جایگاه بالاتری برخوردار است.

هنر تزیین سطوح اجسام با مثلث های کوچک، در طرح های مختلف را ختمیه می گویند. این مثلث ها از عاج، استخوان، سیم مسی، چوب و گاهی طلا ساخته شده اند. مهر اصفهان نیز مانند مهر شیراز ساخته می شود و گاه با نقره کاری یا میناکاری همراه است که در شیراز دیده نمی شود. منبت کاری های زیبایی که در بازارهای اصفهان جلب توجه می کند اشیای تزئینی، جعبه های زیبا، قاب عکس، شطرنج، تخته نرد و … می باشد.

محصولات آستر

2. مینا

میناکاری هنر تزئین فلزات با مواد رنگی مات یا شفاف به کمک آتش است. این هنر شامل واکنش های شیمیایی پیچیده است و در واقع یک هنر آزمایشگاهی محسوب می شود که در واقع شامل اشیایی است که با ترکیب اکسیدهای فلزی با مقداری نمک در اثر حرارت تزئین می شوند. لعاب کاری را می توان روی سفال و شیشه نیز انجام داد. در مغازه های صنایع دستی اصفهان و حتی شهرهای دیگر می توان ظروف و اشیایی به رنگ آبی لاجوردی را دید که از معروف ترین صنایع دستی اصفهان هستند.

هنر میناکاری در اصفهان

3. گچ کاری

هنر گچ بری یکی از هنرهای مرتبط با معماری است و در هر منطقه و هر دوره زمانی شکل و شیوه خاص خود را دارد. همانطور که از نام این هنر پیداست، ماده اصلی به کار رفته در این هنر گچ است. در ایران گچ بری در دوره های مختلف تاریخی با تغییراتی همراه بود. گچ به دلیل چکش خواری، چسبندگی، رنگ ترجیحی، سهولت استفاده، فراوانی و ارزانی در هنرهای تزئینی کاربرد فراوانی دارد.

هنر گچ بری در کاشان اصفهان

4. گره چینی

گره چینی یکی از شاخه‌های هنر معماری سنتی و کاشی‌کاری است که استادان این هنر با کنار هم قرار دادن ابزار و کلمات مختلف با توجه به طرح مورد نظر و البته با استفاده از کاشی، آجر یا مصالح دیگر، نقوش هندسی تزیینی ایجاد می‌کنند. هنر چینی کبوترسازی محدود به معماری است و رایج نیست و شاخه ای از نجاری است. هنر کبوتر دوزی چینی هنری زیبا و بدیع است و به دلیل تلاش زیاد نمونه هایی از این هنر که روی چوب انجام می شود را می توان در مکان های متبرکه ای مانند آستان رضوی یا مقبره شاه عبدالعظیم مشاهده کرد. .

هنر گره چینی

5. کیف پول سازی

قلمدان جعبه ای از چوب، مقوا یا پاپیه ماشه است که برای نگهداری خودکارهای خوشنویسی و ابزارهای مخصوص نوشتن استفاده می شود. با تزیینات مختلفی از جمله گیاهان، اشکال هندسی و شکل افراد، پرندگان یا حیوانات تزیین می شود و یکی از مهم ترین صنایع دستی ایران به شمار می رود. در اصفهان کیف پول سازی یا کیف پول سازی هنر و صنعت پر رونقی است که بسیاری را به نمایشگاه خود می کشاند.

کیف پول اصفهان

6. خورش کاری

کاغذ پوستی هنر ایجاد نقش بر روی چوب است که با ترکیب چوب لکه دار و سایر مواد مانند الیاف، خاتم، فلز و روکش روی لکه چوب یا پلی استر انجام می شود. قدمت آن به دوران سلجوقیان می رسد. در ابتدا از این هنر برای تزیین میز، بوفه و در استفاده می شد، فقط از نقش های اسلایم با 5 رنگ آبنوس، فوفل، گلابی، سنجد و توت استفاده می شد. امروزه این هنر همچنان مورد توجه بسیاری از علاقه مندان است و صنعتگران نیز در تولید محصولات آن مشارکت دارند.

هنر گلدوزی

7. مس

مس سازی یکی از صنایع دستی قدیمی ایران است. اشیا و ظروف مسی دست ساز از زمان های قدیم در موزه ها دیده می شود. تاریخچه صنعت مس در ایران حداقل به پنج هزار سال قبل برمی گردد و این باور عمومی بر این است که مس اولین فلزی است که بشر کشف کرده است و اولین فلزکاران ایرانی بوده اند. مراکز اصلی این هنر شهرهای کاشان، اصفهان، کرمان، زنجان و شیراز است.

هنر مس در اصفهان

8. مجسمه سازی

منبت در لغت به معنای کنده کاری خاص با عیوب روی چوب است و شاید بتوان آغاز تاریخچه خاتم را از زمانی که انسان برای اولین بار با ابزار برش کنده کاری کرد. در حال حاضر هنر منبت همچنان رواج دارد و هنرمندان زیادی در سراسر ایران به آن مشغول هستند، اما متأسفانه استفاده از تزیینات اصیل که شامل طرح های اسلیمی و ختایی یا گل و درختچه است، به تدریج در حال فراموشی است و طرح های خارجی در حال فراموشی است. . جایگزینی آنها را می طلبد

در این نوع هنر به جای کنده کاری زمینه چوبی و برجسته سازی نقش مورد نظر، چوب های مختلف با رنگ های طبیعی مختلف در کنار هم بریده می شوند. این اثر شباهت زیادی به هنر معرق دارد. در این گونه های جدید از شمشاد برای رنگ زرد و عناب برای رنگ قرمز استفاده می کنند. زمینه کار بیشتر چوب گردو یا ریشه درختان جنگلی است که خود دارای نقوش زیبایی هستند. مهمترین ماده ای که منبت از آن ساخته می شود چوب است.

این چوب باید محکم و بدون گره باشد. برای این منظور از آبنوس، فوفل، شمشاد، ارس و گردو استفاده می کنند. البته چوب آبنوس و بیگ به دلیل استحکام بیشتر و چاق بودن آن ها ماندگارتر است، اما در ایران به دلیل فراوانی چوب گردو، این چوب بیشتر در شهرهای گلبایجان و اصفهان مورد توجه قرار می گیرد.

مجسمه سازی

9. سفال

سفال و سرامیک سازی از دیگر صنایع دستی اصفهان است که در شهرهای نطنز و شهریزه رواج دارد. شهرضا یکی از مراکز اصلی سفالگری در ایران است و محصولات آن خریداران زیادی دارد. نقوشی که در سرامیک های شهرضا به چشم می خورد، بیشتر گل، بوته و از اکسیدهای آهن، منگنز و کبالت است. در نطنز کارگاه سرامیک با استفاده از خاک سنگی محصولات جالبی تولید می کند. در شهر اصفهان کارگاه های سفال و سرامیک فراوانی وجود دارد.

هنر سفالگری در اصفهان

10. خوشنویسی

نقاشی یکی از پر رونق ترین صنایع دستی اصفهان است. نویسندگی هنری است که ممکن است از آغاز زندگی بشر ظهور کرده باشد. قلم مو هنر حکاکی روی سنگ (سنگ کاری) است که در طول تاریخ در مراحل مختلف به فلزات گرانبها منتقل شده است، هنر کنده کاری و ایجاد نقش و نگار با قلم مو و چکش بر روی اشیاء فلزی. طلا، مس، مس، نقره، آلیاژهای مس و برنج فلزاتی هستند که معمولاً در نوشتن استفاده می شوند. بسیاری از اشیاء مانند بشقاب، گلدان، تابلو و … با خط تزیین شده اند که زیبایی خیره کننده آن توجه همگان را به خود جلب می کند.

هنر نقاشی گلدان

11. مینیاتور

مینیاتور نوعی نقاشی است که از دیرباز در کشور ما وجود داشته است. این نوع پانل ها را می توان به عنوان پانل های تزئینی به فروش رساند یا در معماری برای تزئین دیوارها استفاده کرد.

هنر مینیاتور

12. قالی بافی

اصفهان در زمان صفویه یکی از مراکز عمده قالی بافی به شمار می رفت و کارگاه های زیادی در آن وجود داشت. از مهم ترین محصولات قالی بافی در این کارگاه ها می توان به فرش زربافت اشاره کرد که یکی از صنایع دستی معروف آن زمان به شمار می رفت. در جریان حمله افغانها، هنرمندان و صنعتگران بسیاری بیکار شدند، اما با گذشت زمان و در زمان قاجار، قالی بافی در اصفهان جان تازه ای گرفت. امروزه مییم یکی از مراکز مهم تولید فرش دستباف در استان اصفهان است.

فرش اصفهان

13. زری و مخمل بافی

زرباف، زربافت یا زرباف یکی از رشته های صنایع دستی است که از طریق آن پارچه خاصی تولید می شود. زرباف پارچه ای نازک و گران قیمت است که تارهای آن ابریشم خالص و پودهای آن ابریشم رنگین است. در ضمن یکی از پودها باید از نخ گالاپتون باشد که در رنگ های نقره ای و طلایی موجود است. زرباف یکی از مرغوب ترین و افسانه ای ترین پارچه های ایرانی به شمار می رود که در دوران رونق و محبوبیت خود شهرت جهانی پیدا کرد.

هنر زری و مخمل

14. خوشنویسی

رسم الخط سنتی به معنای به تصویر کشیدن نقوش و طرح ها بر روی بوم ساده ای است که از کتان و پارچه ساخته شده است. در ابتدا این کار با قلم مو انجام می شد، اما به دلیل زمان و هزینه، هنرمندان ترجیح دادند مهرها را حکاکی کنند که کار را برایشان راحت کرد. بیشتر طرح هایی که روی این پارچه ها به چشم می خورد، عکس عاشقان، عکس های تاریخی، عکس شاعران، عکس طبیعت، پیت و جیک است و نسبت به طرح های دیگر محبوبیت بیشتری دارد. این پارچه ها به صورت رومیزی، فرش، لباس، روتختی و … عرضه می شوند.

پارچه روکش شده

15. کوبی الفیروز

16. بافت

منابع: نشاط آوران، کارناوال، ویکی پدیا و بتوت